Aşil tendonu, baldır kasını topuk kemiğine bağlayan lifli bir yapıya verilen isimdir. Bu tendon insan vücudunda yer alan en büyük ve aynı zamanda en kuvvetli tendondur. Aşil tendonu o kadar önemlidir ki ayağımızı hareket ettirmemize, bunun sonucunda yürümemize, koşmamıza yarar. Aşil tendonu kopması da genellikle sporun herhangi bir dalı ile ilgilenen insanlarda sıkça görülür. Ancak günlük hayatta da bazı hızlı ve ani hareketler sonucunda oluşabilir. Yalnızca ani hareketler değil yürürken yaşanan tökezleme, ayak bileğinin burkulması gibi nedenler de insanların başına gelebilir. Aşil tendonuna çok fazla yük bindiği zamanlarda bu kopma yüksek ihtimalle yaşanır.
Aşil Tendonu Kopması Belirtileri
Kişiler böyle bir şeyden şüphelendikleri zaman hemen bir doktora başvurmaları gerekir. Doktora gitmeden önce kişilerin bu süre içerisinde kopma şüphesi olan bacağa ağırlık yansıtmadan, koltuk değneği kullanarak üzerine basılmalıdır. Yaralanan bölgeye 20 dakika ara ile buz koyulabilmesi de bir ihtimaldir. Otururken bacağın yüksekte tutulması gerekir. Bazı zamanlarda yalnızca ayak burkulması gibi görülen bir küçük hareket bile aşil tendonu kopması olabilir. Tanı koyma zamanında doktor hastaya gerekli müdahaleleri yaparak kopmanın olup olmadığını ortaya çıkarır.
Doktor emin olmadığı zamanlarda bazı görüntülenme yöntemlerinden faydalanır. Muayene sırasında baldır bölgesi bastırılarak bu kasılmanın derecesi ölçülür ve tanı bu şekilde saptanır. Önemli olan ve bilinmesi gereken Aşil tendonu kopması şüphesinde teşhis ve tanıyı koyacak kişi ilgili hekiminizdir.
Şüpheleri maddeler ile şu şekilde açıklanabilir :
- Şiddetli ağrı ve topuk civarında oluşan bir şişme.
- Sorunlu olan bacağı aşağı doğru bükememe ya da bükme esnasında zorluk yaşama.
- Parmak uçlarına doğru biraz yük bindiğinde sorun yaşanması durumu.
- Yokuştan çıkarken ve inerken oluşan ağrılar.
- Ani ve şiddetli ağrı: Ağrı genellikle topuk bölgesinde hissedilir ve şiddetlidir.
- Zonklama veya sızlama hissi.
- Ayak bileğinde hareket kısıtlılığı veya güç kaybı.
- Ayağa basarken veya ayak kaldırırken güçlük çekme.
Aşil Tendonu Kopması Risk Faktörleri
Aşil tendonu yırtılması erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen bir yapıdır. Maddeler halinde ise şu şekilde sıralanabilir :
- 30 – 40 yaş arası erkeklerde diğer yaşlara göre daha sık görülür. 60 yaşından sonrası için hem kadınlarda hem de erkeklerde hareketlerde anilik yaşandığında sık bir şekilde görülür.
- Engebeli zeminlerde çalışan kişilerde görülür.
- Spor yapan kişiler de bu risk grubundadır. Vücudu ve en önemlisi bacak – ayak kısmı zorlandığı için aşil tendonu yırtılması sık olarak görülür.
- Yüksek topuklu ayakkabılar kadınlarda bu sıkıntıyı beraberinde getirir. Bu tür ayakkabılar tendonları zorladığı için kopma ve yırtılma ihtimalini artırır.
- Bazı antibiyotik çeşitlerinin aşil tendonu yırtılmasında etkili olduğu, bir diğer deyişle kolaylaştırdığı tespit edilmiştir.
- Aşırı kilolu kişilerde de yük fazlalığı nedeni ile aşil tendonunda kopmalar ve zayıflamalar yaşanabilir.
Aşil Tendonu Kopması Tedavisi Nasıl Yapılır ?
Aşil tendon yırtıklarında genelde hastanın durumuna göre uygun tedaviler uygulanır. Tedaviler belli başlı olacak şekilde şöyledir :
- Aşil Tendonu Kopması / Alçı Tedavisi
Ayak ve ayak bileğine uygulanacak alçı ile ayak bileğinin belirli pozisyonda kıpırdamadan durulması sağlanır. Bu tedavi yönteminin iyileşme süresi genel anlamda 8 – 12 haftadır.
- Aşil Tendonu Kopması / Cerrahi Tedavi
Cerrahi tedavi daha hızlı iyileşme sonucunu verir. Alçı tedavisine oranla daha sağlam bir tendon elde edilir. Riskler ise bu bölgede oluşan zayıf kan dolaşımından kaynaklanan ameliyat yarasının enfeksiyon olması durumudur.
Özellikle sporcularda kullanılan bu tedavi yönteminde yeniden böyle bir kopma yaşanmaması açısından sağlıklı bir yöntem olacaktır. Ameliyat sonrası süreçlerde yaklaşık iki aya kadar ayakkabı kullanımı önerilmez. Bazen de ameliyat sonrasında tendonun güçlendirilmesi için uzman kontrolünde fizik tedavi uygulamaları yapılır. Hastanın kontrollü bir şekilde hareket etmesi gerekir.
Ameliyat dışı tedavilerden bazıları ise yine maddeler halinde şu şekildedir :
- Aşil tendonun koptuğu ayağa yük bindirmemek önemli bir detaydır. Hastanın koltuk değneği kullanması bu noktada önerilen bir tedavi yöntemidir.
- Buz uygulaması yapılır ve hastanın ağrıları bu şekilde dindirilir ya da yavaşlatılır.
- Yaşanan ağrıların bir sürelik durdurulması ya da azaltılması için gerekli ağrı kesiciler kullanılabilir.
Aşil Tendon Kopmasını Engellemek İçin Yapılacaklar
- Spor ya da egzersiz öncesinde ısınma hareketlerine yer vermek kasların açılması ve ağır hareketlere adapte olması açısından önemlidir. Son çalışmalar bunun fonksiyonel olarak yapılması gerektiği yönünde.
- Egzersizler ve spor aktivitelerinin yoğunluğu kademeli bir şekilde artırılmalıdır.
- Sert zeminler ile birlikte kaygan zeminlerde spor yapmaktan kaçınılmalıdır.
- Yapılacak olan spora uygun bir ayakkabı tercih edilmesi aşil tendonu kopmasını engelleyecek maddeler arasındadır.
- Spor veya egzersizler düzenli bir şekilde yapılmalıdır.
- En önemlisi ve doğrusu mutlaka bir fizyoterapist eşliğinde çalışma yapılmalı ve fizyoterapist desteği her zaman alınmalıdır.
- Mutlaka kişiye özel ayak analizi ve gerekiyorsa kişiye özel olarak tasarlanacak ortopedik medikal tabanlık kullanımı.
Aşil Tendonu Kopması Sonrası Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Süreci
Aşil tendonu kopması rehabilitasyon süreci, hastanın cerrahi müdahale veya konservatif tedavi sonrasında iyileşme sürecini desteklemek ve normal aktivite seviyesine dönmesini sağlamak için tasarlanmıştır. Bu süreç, belirli aşamalardan oluşur ve genellikle doktorunuz ile fizyoterapistinizin rehberliğinde yürütülür.
İşte aşil tendonu kopması rehabilitasyon sürecinin detayları:
- Erken Dönem Rehabilitasyon (0-6 Hafta):
- İstirahat ve Koruma: Ameliyat sonrası veya konservatif tedavi sonrası ilk aşamada, ayağın aşırı yüklenmesini önlemek için hastaya istirahat ve ayağı korumak için alçı veya özel bir ayak bileği ateli uygulanabilir.
- Buz Uygulaması: Şişliği azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için buz uygulaması önerilir. Buz torbası veya buzlu su ile 15-20 dakika uygulama yapılabilir. Buz uygulaması hakkında çokça çalışma var. Burada doğru kullanım en iyi faydayı getirir. Aksi takdirde zarar görebilirsiniz.
- Pasif Hareketler: Fizyoterapist, ayak bileği ve aşil tendonunun etrafındaki kasları güçlendirmek ve esnekliğini artırmak için pasif hareketler ve mobilizasyon teknikleri uygulayabilir.
- Orta Dönem Rehabilitasyon (6-12 Hafta):
- Aktif Egzersizler: Hastanın ayağını yavaşça hareket ettirmesine izin veren aktif egzersizler başlatılır. Bu egzersizler, aşil tendonunun güçlenmesine ve esnekliğinin artmasına yardımcı olur.
- Kuvvetlendirme Egzersizleri: Baldır kaslarını ve aşil tendonunu güçlendirmek için direnç egzersizleri ve ağırlık taşıma egzersizleri eklenir. Bu egzersizler, kas kütlesini yeniden kazanmak ve tendonu iyileştirmek için önemlidir.
- Yürüme Egzersizleri: Hastanın yavaş yavaş yürüme egzersizlerine başlaması teşvik edilir. Ancak, yüksek topuklu ayakkabılar ve aşırı eğimli yüzeylerden kaçınılmalıdır.
- Geç Dönem Rehabilitasyon (12 Hafta ve Sonrası):
- Fonksiyonel Egzersizler: Hastanın günlük yaşam aktivitelerine dönmesini desteklemek için fonksiyonel egzersizler ve aktiviteler eklenir. Bu egzersizler, aşil tendonunu gerçek dünya zorluklarına hazırlar.
- Yük Taşıma ve Spor Aktiviteleri: Yavaşça, aşil tendonunun iyileşmesini ve güçlenmesini destekleyecek spor ve yük taşıma aktivitelerine başlanabilir. Ancak, aşırı zorlayıcı aktivitelerden kaçınılmalı ve fizyoterapistiniz ile hekiminizin önerilerine uyulmalıdır.
- Düzenli Kontroller: Rehabilitasyon sürecinin her aşamasında, doktorunuz ve fizyoterapistiniz tarafından düzenli kontroller yapılmalı ve ilerlemeniz izlenmelidir.
Aşil tendonu kopması rehabilitasyon süreci, hastanın bireysel ihtiyaçlarına ve tedaviye yanıtına göre uyarlanabilir. Bu süreç, sabır, disiplin ve işbirliği gerektirir, ancak doğru yaklaşım ve rehberlikle, çoğu hasta normal aktivite seviyelerine geri dönebilir ve ağrısız bir şekilde yaşamına devam edebilir.
Aşil Tendonu Kopması Cerrahisi Sonrası Fizyoterapi Çok Önemli
Aşil tendonu kopması sonrası fizik tedavi en az gerçekleştirilen cerrahi operasyon kadar önemlidir. Unutulmamalıdır ki; cerrahinin başarını arttıracak bir diğer unsurda tendonu ameliyatı sonrası kişinin fizyoterapist eşliğinde alacağı rehabilitasyondur.
Aşil tendonu kopması sonrasında fizyoterapi ve rehabilitasyon konusunda Dünya standartlarında fizyoterapi desteği almak, sorularınıza cevap bulmak ve daha fazlası için bizlerle irtibata geçebilirsiniz.
Sağlıklı günler.
