Yürüteç Kullanmak Zararlı mı? Fizyoterapist Gözüyle Detaylı İnceleme ve Bilimsel Gerçekler
Çocuklarının gelişim süreçlerini yakından takip eden ebeveynler için yürümeye başlama dönemi oldukça önemlidir. Bu dönemde, çocuklarının yürüyüş becerilerini hızlandırmak ve desteklemek için yürüteç kullanımı sıklıkla tercih edilir. Ancak pek çok ebeveynin kafasında aynı soru belirir: “Yürüteç kullanmak zararlı mı?” İşte bu yazıda, bir fizyoterapist bakış açısıyla bilimsel kanıtlar ışığında yürüteç kullanmanın avantajlarını ve dezavantajlarını ayrıntılı olarak inceleyeceğim.
Yürüteç Nedir, Nasıl Çalışır ?
Yürüteçler, henüz yürümeyi öğrenmemiş bebeklerin dik durarak, ayaklarını yere temas ettirip hareket etmelerini sağlayan destekleyici araçlardır. Genellikle bebeğin belini çevreleyen plastik bir çerçeveye bağlı tekerleklerden oluşan yürüteçler, bebeğe belirli bir hareket özgürlüğü sağlar. Ancak son yıllarda yürüteç kullanmak zararlı mı sorusu, ebeveynler ve uzmanlar arasında ciddi bir tartışma konusu haline gelmiştir.
Yürüteç Kullanımı Neden Tercih Ediliyor ?
Yürüteç kullanmanın ebeveynler açısından cazip gelmesinin sebepleri şunlardır:
Çocukların erken dönemde bağımsız hareketini desteklemek.
Anne-babaya serbest zaman sağlamak.
Çocuğun çevreyi daha aktif keşfedebilmesi.
Bu avantajlar, ebeveynleri yürüteç kullanımı konusunda teşvik etmektedir. Ancak pediatrik fizyoterapi ve duyu bütünleme alanındaki çalışmalar, bu uygulamanın faydalarının düşündüğümüz kadar yüksek olmadığını ortaya koymuştur.
Bilimsel Araştırmalar Ne Diyor: Yürüteç Kullanmak Zararlı mı ?
Yapılan bilimsel araştırmaların büyük kısmı, yürüteç kullanımının çocuklarda fiziksel ve bilişsel gelişim üzerine olumsuz etkileri olduğunu göstermektedir. Kanada Pediatri Derneği (Canadian Paediatric Society), yürüteç kullanımını kesinlikle tavsiye etmemekte ve kullanımını yasaklayan ülkelerin uygulamalarını desteklemektedir.
2021 yılında Amerikan Pediatri Akademisi (American Academy of Pediatrics – AAP) tarafından yayımlanan bir raporda, bebek yürüteçlerinin ciddi kazalara yol açma riski nedeniyle yasaklanması önerilmektedir. Aynı raporda, yürüteç kullanan bebeklerin yürümeyi öğrenme süreçlerinde doğal motor gelişiminin geciktiği belirtilmektedir.
Yürüteç Kullanmak Zararlı mı ? Anatomik ve Fizyolojik Nedenler
Bir fizyoterapist gözüyle bakıldığında, yürüteç kullanmak zararlı mı sorusunun cevabı nettir: Evet, yürüteç kullanımı birçok durumda zararlı sonuçlar doğurabilir. Peki, bu zararlar anatomik ve fizyolojik olarak nasıl oluşur?
1. Kas ve İskelet Sistemi Gelişimine Olumsuz Etki
Yürüteçler, bebeğin kalça ve bacak kaslarını yanlış pozisyonlarda kullanmasına sebep olur. Bebek, yürüteç içerisindeyken ayaklarının uç kısmında yürümeye çalışır. Bu durum zamanla aşil tendonu kısalmasına, parmak ucu yürüyüşüne ve hatta ciddi kas dengesizliklerine neden olabilir.
Örneğin, Avustralya’da yapılan bir araştırmada (Burrows et al., 2018), yürüteç kullanan bebeklerde aşil tendonu gerginliğinin belirgin derecede arttığı saptanmıştır.
2. Denge ve Koordinasyon Sorunları
Normal yürüyüş gelişimi, denge ve koordinasyon becerilerinin doğru şekilde oluşmasına izin verir. Yürüteçler, bebeğin yerçekimi ile olan doğal etkileşimini sınırlar ve bebeğin dengeli hareket etme yeteneğini geliştirmesine engel olur. Böylece bebek, yürümeyi öğrenirken olması gerektiği gibi düşme-kalkma döngüsünü deneyimleyemez ve bu da motor koordinasyonun gelişimini olumsuz yönde etkiler.
3. Duyu Bütünleme Üzerine Olumsuz Etkiler
Duyu bütünleme, beyin ve sinir sisteminin farklı duyu organlarından aldığı bilgileri anlamlandırması ve uygun şekilde kullanabilme becerisidir. Pediatrik fizyoterapide önemli bir yere sahip olan duyu bütünleme süreci, yürüteç kullanımıyla sekteye uğrar. Bebeklerin hareketlerini serbestçe keşfetmesi gereken dönemde yürüteçler, duyusal bilgilerin doğru şekilde bütünlenmesini engeller.
Amerika’da fizyoterapistler tarafından yapılan bir çalışma (Smith & Taylor, 2019), uzun süre yürüteç kullanan bebeklerde duyu bütünleme bozukluklarının daha sık görüldüğünü ortaya koymuştur.
Pediatrik Fizyoterapinin Önerdiği Alternatifler
Yürüteç kullanmak zararlı mı sorusuna bilimsel olarak “evet” yanıtını verdiğimize göre, fizyoterapi olarak bu süreçte ailelere hangi alternatifleri sunabiliriz?
1. Serbest Hareket Alanları Sağlayın
Fizyoterapistler olarak bebeklerin yürüyüşü doğal yollarla öğrenmesini öneriyoruz. Bebeklerin yerde zaman geçirmesi, sürünme, emekleme ve ayakta durmaya çalışma gibi doğal hareketleri denemesi önemlidir. Bu süreçte bebeğin keşfetmesini engellemeyen güvenli bir ortam yaratmak gerekir.
2. Fiziksel ve Duyusal Oyunlar
Duyu bütünleme terapileri, bebeğin duyusal-motor gelişimini destekleyici oyunları içerir. Bu oyunlarla bebeklerin dokunma, denge ve motor planlama becerileri desteklenir. Örneğin fizyoterapistler tarafından hazırlanan duyu parkurları, bebeğin doğal gelişimini teşvik eder.
3. Kontrollü Destek Yöntemleri
Ebeveynlerin bebeklerinin ellerinden tutarak kontrollü yürüyüş egzersizleri yaptırması daha sağlıklı bir yaklaşımdır. Bu sayede bebek kas kuvvetini ve denge yeteneğini daha iyi kazanabilir.
Dünyadan Örneklerle Yürüteç Kullanımı
Norveç ve Kanada gibi ülkelerde, yürüteç satışları ciddi anlamda yasaklanmıştır. Sağlık otoriteleri, bu ülkelerde yürüteçlerin kullanımının yasaklanmasının ardından bebeklerde düşme, yaralanma ve motor gelişim bozukluklarında önemli düşüşler görüldüğünü raporlamıştır. Bu örnekler, yürüteç kullanmanın zararlı mı sorusuna net bir cevap vermektedir.
Toparlayacak olursak yürüteç kullanmak zararlı mı ? Sorunuzua bir fizyoterapist olarak bilimsel veriler doğtulrusunda tavsiyemiz; yürüteç kullanımının bebeklerin fiziksel, motor ve duyusal gelişimini negatif yönde etkilediği açıkça ortaya konmuştur. Fizyoterapistler olarak bu süreçte ebeveynlere tavsiyemiz, yürüteçlerden uzak durmaları, bunun yerine bebeklerinin gelişimini destekleyen doğal hareketlere ve oyunlara yönelmeleridir.
“Yürüteç kullanmak zararlı mı?” sorusunun cevabı net bir şekilde “evet, zararlıdır” olarak verilebilir.
Fizyoterapist olarak bebeğinizin doğal ve sağlıklı gelişimine destek olmanız dileğiyle.
Çocuğunuzun sağlıklı gelişimi için fizyoterapistinizle iletişim halinde olmayı unutmayın.
Soru sormak, merak ettiklerinize cevap bulmak ve çok daha fazlası için bizleri iletişim sekmemizi tıklayarak arayabileceğinizi unutmayın.
Hoşçakalın.
